ΟΡΟΠΕΔΙΟ - Εν οίκω

Κριτικές

- Εν οίκω

Δημοσιεύτηκε στις Πέμπτη, 23 Ιανουαρίου 2014 10:04

Γράφτηκε από τον/την Δημήτρης Πετσετίδης

Ο ξεχωριστός συγγραφέας Δημήτρης Πετσετίδης είναι αληθινά εξπέρ στην ολοκλήρωση διηγημάτων μικρής φόρμας· αφού το συνολικό του έργο αποτελείται - πλην μιας νουβέλας - από μινιμαλιστικές, ευθύβολες, διεμβολιστικές και απέριττες γλωσσικά προσπάθειες, που καταλήγουν σε τέτοιου είδους καταγραφές. Πράγματι και με βάση την Ιστορία, την οποία παραθέτει άλλοτε γλαφυρά κι άλλοτε πύρινα, με λογοτεχνικά μέσα που προκύπτουν από πληροφορίες του σχετικές ή έστω από παιδικά βιώματα, που, όπως  όλοι γνωρίζουμε, μένουν αναλλοίωτα στον χρόνο, ο συγγραφέας διατρέχει τα τελευταία εβδομήντα χρόνια έχοντας στα χέρια του ένα υλικό που δέχεται όλων των μορφών τις ερμηνείες και όλων των μεθόδων τις προσεγγίσεις.

Ο πεζογράφος έχοντας την προοδευτική οπτική γωνία, η οποία προκύπτει και ως επικρατέστερη παρά το γύρισμα των γεγονότων και την ήττα, και επιθυμώντας να πείσει όσους αγνοούν ή όσους προτίμησαν μία μέση και αδιέξοδη οδό, γράφει φανερά επηρεασμένος ιδεολογικά και παράλληλα βαθιά προσηλωμένος στην ευθύνη και το καθήκον που ανέλαβε και το οποίο δεν είναι άλλο από το σάρωμα των συμβάντων. Έτσι, ακόμη κι αν εδώ στο "εν οίκω" η επίσημη Ιστορία έχει χαρακτήρα σπουδαίων για τη χώρα στιγμών, στο μεγαλύτερο μέρος αποτρεπτικών, η ουσία είναι πως και πάλι το φετίχ που ονομάζεται "δωμάτιο" την επαναφέρει στο προσκήνιο.

Το δωμάτιο λοιπόν είναι ο βασικός μοχλός της δημιουργίας του Πετσετίδη στο βιβλίο που συζητάμε: το παιδικό, το εφηβικό, το φοιτητικό, το ερωτικό,το φανταρίστικο, του ξενοδοχείου, του νοσοκομείου και πάνω απ' όλα το "σκοτεινό", όπου αναζητείται η συνδρομή των αναχωρησάντων απ' τη ζωή. Αν μετρήσαμε τις ζοφερές στιγμές της πρόσφατης Ιστορίας: Κατοχή, εμφύλιος, εξορία, αναιμική και ανάπηρη δημοκρατία,παρακρατικοί, χούντα, μεταπολίτευση, νεότερη εποχή, ένα - ένα τα διηγήματα δένουν μεταξύ τους, δίνοντας στον λογοτέχνη την ευκαιρία να ταλαντεύεται ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν, ανάμεσα στο χθες και στο σήμερα. Η ταύτιση και η αφομοίωση τέτοιων δειγμάτων, κάτω από την εντελώς απλή μυθοποιητική τους στάση είναι δεδομένη, καθώς ουδέποτε η αφηγηματική ικανότητα του Πετσετίδη ξεφεύγει από την πραγματικότητα, προκειμένου να χαθεί στο λογοτεχνικό ψεύδος, το οποίο ναι μεν δεν λείπει, στην ουσία όμως δεν καταπλακώνει τη σύνθεση της υπόθεσης. Επιπλέον, γράφοντας με θεματολογικό άξονα ένα μέρος των εκάστοτε σπιτιών, τα οποία κατοίκησε, ο δημιουργός φέρνει στην επιφάνεια διαφορετικές σχέσεις με τους γονείς, τους συγγενείς, τους φίλους, τους έρωτες, τους συναδέλφους κ.ο.κ., έτσι ώστε αυτές να αποτελούν τον καμβά πάνω στον οποίο ενεγράφησαν οι μεταπολεμικές κηλίδες, που άλλαξαν άρδην με την πάροδο του χρόνου, ενώ σήμερα αποτελούν κοινωνιολογικό πλούτο για ανθρώπους που ψάχνουν προσωπικές και δημόσιες ρίζες. Άρα, για μια ακόμη φορά, ενα έργο τόσο σημαντικό, πολιτικό στο σύνολό του, ιστορικό στη διάρκειά του, συνεχίζεται με το Εν οίκω, φαντάζομαι με μια και μόνο προοπτική: να διεμβολίσει καταστημένες αντιλήψεις για ό,τι συγκλόνισε αυτή τη χώρα, να μεταποιήσει τις οικονομικές συνθήκες που όντως περιορισμένες αποτελούσαν ανάχωμα στις σπουδές των παιδιών, ιδίως της επαρχίας, και τέλος να υμνήσει την ταπεινή καταγωγή.

Ο Δημήτρης Πετσετίδης τη χρονιά που πέρασε βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για το σύνολο του έργου του, που, όπως αναφέραμε αποτελείται μόνο από διηγήματα. Άρα πλάι στην αγάπη των αναγνωστών προστιθεται μία θεσμική κατοχύρωση, η οποία ούτε παραβλέπεται ούτε θεωρείται γράμμα κενό. Συνδύασε δηλαδή την απλότητα που ο κόσμος εισπράττει διαβάζοντας τον, με κάτι πιο προχωρημένο, το οποίο όμως έχει την ίδια άποψη. Το μόνο που απομένει είναι - πράγμα που το θεωρώ τελείως αβάσιμο - να μην επαναπαυθεί, έστω και σε δάφνες έργου ζωής, αλλά να συνεχίσει προσεγγίζοντας και πάλι ό,τι αισθητικό έχουμε μαζί του.

ΧΡΙΣΤΟΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ